Zondag 10 mei 2020, Vijfde zondag van Pasen (jaar A)

Ik denk dat maar weinigen onder ons niet reikhalzend uitkijken naar het einde van de coronacrisis. Niet alleen omdat bij het langdurig gedwongen ophokken van mensen het aanvankelijk ongenoegen zich al redelijk snel omzet in boosheid en agressie.
Maar vooral omdat het gemis aan contact met mensen die ons nauw aan het hart liggen, met de tijd ook zwaarder en zwaarder gaat wegen.
Soms zelfs erg tragische, hartverscheurende vormen aanneemt, zoals in het geval van ouders die stervende zijn en waar de kinderen niet bij mogen.
Daar zijn geen woorden voor, onmenselijk gewoon.
Goddank zijn we er bijna door, want we komen er door, natuurlijk.

Politici
Wat mij daarbij wel een beetje stoort, is de manier waarop politici deze dagen spreken over het “normale leven” van vóór de crisis dat opnieuw zijn intrede moet doen. En met normaal bedoelen ze dan duidelijk en op de eerste plaats: de consumptiemaatschappij die terug in gang zal vliegen.
De winkels, de cafés, de festivals, de vakantiereizen, kortom het shoppen, het naar hartenlust consumeren van alles wat ons wordt aangepraat door de reclame.
Dingen die we nodig hebben en vooral ook dingen die we helemaal niet nodig hebben. Het schijnt zelfs dat er tegenwoordig een groeiend aantal mensen is dat meer geniet van het shoppen zelf dan van het bezit en het genieten van de dingen die ze kopen. Om maar te zeggen tot welke verdwazing de consumptiemaatschappij ons kan brengen.
En het is precies het opnieuw volop in gang vliegen van die maatschappij van hollen-en-kopen waar de politici en de echte, de economische machthebbers aan denken als ze het hebben over “het normale leven”.

Anders
Ik vrees echter dat het nieuwe normaal ietsje minder normaal zal zijn.
Dat wil zeggen, ik vrees dat voor hen, want zelf hoop ik er een beetje op dat het géén vanzelfsprekende doorstart wordt van het vroegere normaal.
Met al de ellende en al de tragedies die het coronavirus over ons gebracht heeft, zijn er immers toch ook enkele lichtpunten.
Eén ervan is dat niet alleen de maatschappij is stilgevallen maar, bij manier van spreken, ook de mensen.
Velen onder ons zijn blijkbaar gaan nadenken over onze manier van leven. Ze zijn zich beginnen afvragen of dat gedachteloos hollen en consumeren, of dat wel het echte leven is.
Mensen zijn. . . vriendelijker als je ze tegenkomt bij een wandeling, ze hebben meer tijd, leven bedachtzamer, genieten meer van gewone dingen. En ik ben echt niet de enige die dat ziet, bijna iedereen doet deze dagen die ervaring op. En zo is het goed.
Ik hoop echt, uit de grond van mijn hart, dat het nooit meer helemaal voor de volle 100% “normaal” wordt.

Geen aardverschuiving
Voor 95% zal het dat wel worden, natuurlijk. Daarover hoeven we ons geen illusies te maken.
Deze crisis heeft de zon niet stil doen staan en de aarde is niet uit haar baan gedreven.
Er is meer nodig dan een coronavirus om de loop van de geschiedenis een ingrijpende wending te geven en de consumptiemaatschappij op te doeken.
En dat hoeft voor mij ook niet echt. Zo’n ascetische jongen ben ik nu ook weer niet. Als ik moet kiezen tussen 2 kwalen, dan geef ik eerlijk toe dat ik meer voel voor zo’n wereldse en kunstminnende renaissance-kardinaal die hield van Venus in marmer en op doek maar ook in ’t echt, dan voor zijn tijdgenoot Savonarola voor wie elk pleziertje des duivels was.
Maar dat neemt niet weg dat de meeste mensen diep in hun hart weten dat de boodschap die de consumptiemaatschappij en haar paracommando’s, de reclamejongens, ons proberen aan te smeren, fundamenteel leugenachtig is.
Het is gewoon niet waar dat wij vrij worden door onze zucht naar hebbedingen in te volgen. Vrij ben je pas als je je hartstochten onder controle hebt, niet als je ze altijd maar involgt, want dan ben je er juist de slaaf van.
En nochtans is het dat wat men er bij ons probeert in te rammen:
dat we vrij (en gelukkig) worden door uitgebreider en chiquer te eten, te drinken, te kopen, door alles naar ons toe te halen, door dingen aan te schaffen die we eigenlijk niet nodig hebben maar waarmee we wel kunnen uitpakken en ons onderscheiden van anderen.

Hoop
Alles wijst er nu op dat de “lockdown” voor velen op dat punt een tijd van bezinning was. Zo van “waar waren we toch mee bezig? Is dát nu het belangrijkste in het leven?” Het valt echt op. Mensen lopen er meer ontspannen bij, maken tijd voor een babbel. Het is de ervaring van heel velen: de anderen zijn. . . anders, liever, attenter. En de paniekerige stormloop naar de tuincentra waar onze politici zo voor “vreesden” (dat zal wel!) bleef uit.
Zoals gezegd: het zal wel grotendeels allemaal terug “normaal” worden.
Maar misschien toch ook een beetje anders.

(Dit is geen homilie)

In zijn eerste brief aan de Korinthiërs zegt Paulus: “Als Christus niet verrezen is, zijn wij de meest beklagenswaardige van alle mensen”.
Dan zijn wij met andere woorden slechter af dan de mensen die helemaal niet geloven, omdat heel ons geloof dan steunt op een leugen.
Het is een ietwat ongewone manier om te bevestigen dat de opstanding van Christus centraal staat in ons geloof. Alles staat of valt daarmee.
De voorstelling die je hebt van die Verrijzenis (ook de onze!) en het daaraan verbonden eeuwig leven, is echter voor bijna iedereen anders omdat wij er geen concrete beschrijvingen van hebben.
De voorstelling, de opvatting die bijvoorbeeld een Luc Versteylen en een Phil Bosmans, daarover hebben nodigen zeker uit tot reflectie.

Weet je wat de hemel is?
De hemel dat is: alle plaatsen
waar wij ooit gelukkig geweest zijn,
dat zijn alle dingen die wij graag gedaan hebben,
dat zijn alle woorden die wij graag gehoord of zelf gesproken hebben.
Ons lichaam zal weer stralend en gaaf en jubelend zijn;
geen pijn meer, geen beklemming, geen onrust,
alleen maar blijdschap en vrede.
En wachten op de achtergeblevenen
tot zij ook tot de vreugde en het blije samenzijn herboren worden.

Luc Versteylen

Ik geloof in de verrijzenis.
Het gaat niet om de opstanding
van een dood lichaam.
Het gaat om de verrijzenis van concrete mensen
in hun totaliteit van psychisch-lichamelijk leven.
Ik geloof in de algehele verrijzenis.
De hele mens zal herschapen worden,
ofschoon ik me de nieuwe lichamelijkheid
niet kan voorstellen.
Als we er iets over willen zeggen
moet het zijn als in verhalen
over voltooiing, over vrede, vreugde en geluk.
Nieuwe mensen met een nieuwe lichamelijkheid
in een nieuwe schepping.

Phil Bosmans

Zondag 3 mei 2020, Vierde zondag van Pasen (jaar A)

Het zal voor niemand van u een openbaring zijn als ik zeg dat Kerk en geloof momenteel in West-Europa niet meteen een bloeitijd doormaken.
Wil dat nu zeggen dat onze mensen stilaan, bijna geruisloos, atheïst geworden zijn? Ik had bijna gezegd: “Was het maar zo.” Want atheïsme is een goed omlijnd begrip. En zolang ze elkaar respecteren, kunnen gelovigen en niet-gelovigen met elkaar op een beschaafde manier in discussie gaan en kan de één de ander met argumenten proberen te overtuigen. Maar in onze huidige situatie kan je met argumenten zo goed als niets beginnen. Want de meeste kerkverlaters zijn geen atheïsten geworden, maar hebben mét de tijd gewoon hun interesse in het geloof verloren. En in die situatie kan je met argumenten moeilijk iets aanvangen. En je kan zo’n mensen ook niet zomaar terugwinnen.
Iemand kan, na jarenlang een trouwe voetbalfan geweest te zijn, zijn interesse voor het voetbal langzaam maar zeker helemaal verliezen. En wegblijven.
De club mag dan nog zorgen voor flashy shirtjes en de majoretten mogen dan nog dubbel zo vaak hun beste beentje voorzetten, het haalt allemaal niks uit.

Overaanbod
Want dáár lag het probleem niet. Het probleem was gewenning, slijtage, verveling en nieuwe interesses.
Ik denk dat we op dit moment in onze samenleving en in de Kerk vooral met dat laatste fenomeen te maken hebben. Het aanbod op de markt van de zingeving is immers immens groot geworden. Ik zeg soms bij wijze van boutade dat het vroeger voor de Kerk veel gemakkelijker was: er was gewoon niets anders. Als de pastoor op zondag geen lof “inrichtte” (er was zelfs geen voetbal!) en processies en bedevaarten en de bijbehorende kermissen organiseerde, dan was er in het dorp compleet niets te doen.
In onze tijd echter zijn er ontelbaar veel mogelijkheden bijgekomen.
Er is natuurlijk op de eerste plaats de welstand, die al het andere mogelijk maakt. Er is het enorme scala aan sport- en ontspanningsactiviteiten, er zijn de reizen, de vakanties, de mogelijkheden om je op zowat ieder gebied verder te ontwikkelen. Er zijn de wandelingen en verkenningen in de natuur, en het gigantische aanbod van ontspannings- en relaxatiemogelijkheden.
Boks daar maar tegenop met alleen maar je zondagsmis.

Begrijpelijk
Wat ik daarmee wil zeggen, is dat wij om te beginnen niet al te knorrig moeten doen naar de mensen die ons (tijdelijk?) verlaten hebben, maar dat we minstens enig begrip voor de situatie moeten opbrengen. En datzelfde begrip mogen wij best ook voor onszelf opbrengen. Wij moeten niet te hard zijn voor onszelf of voor de Kerk. Wat de laatste 50 jaar gebeurde is niet alleen maar onze fout. Het is integendeel bijna een natuurlijk proces: het aanbod van de “concurrentie” is te gigantisch groot en verleidelijk geworden. Wat gebeurde lijkt te beantwoorden aan een economische wetmatigheid.
Maar, als dat zo is, laten we het spel dan ook meespelen. Dat wil zeggen: als wij zo sterk aan marktaandeel verloren hebben, dan moeten wij alles zetten op kwaliteit.
En hier verwijs ik terug naar het voorbeeld van de ex-voetballiefhebber: wij mogen niet reageren met nieuwe voetbaltruitjes en vlaggen en toeters en bellen.
We moeten ernstiger tewerk gaan. De zaken serieus onderzoeken.

Tijdloos
En als we dat doen, zullen we al vlug vaststellen dat de mensen vroeger en nu niet zo erg verschillen van elkaar. En dat de mensen die vroeger naar het lof en de zondagsmis en de processie gingen, ongeveer hetzelfde zochten als de mensen die nu naar Majorca gaan of aan diepzeeduiken doen of vogels gaan spotten.
Allen willen ze ontsnappen aan de dagelijkse sleur. Allen zijn ze ervan overtuigd dat het leven toch meer moet zijn dan “metro-boulot-dodo”.
Allen zijn ze op zoek naar dat méér, op zoek, uiteindelijk, naar geluk. Allemaal.
Wij moeten ons bijgevolg niet uitsluitend concentreren op het aangenaam en aantrekkelijk maken van onze bijeenkomsten. (Hoe belangrijk dat ook is).
Maar wij moeten de mensen overtuigen dat datgene waar ze zo sterk naar op zoek zijn, levensgeluk, zin en vervulling, bij ons in de aanbieding staan. Dat ons geloof wezenlijk dáár over gaat.

Bekering
Maar het is duidelijk dat de beste verkondiging gebeurt, niet met woorden, maar met je eigen leven, datgene wat je uitstraalt.
Ergens, ik meen in de brieven van Paulus, staat: verkondig te pas en te onpas met alles wat je hebt. En als het echt niet anders meer kan, als je niets anders ter beschikking hebt, verkondig dan óók met woorden. En iemand anders, een tijdgenoot, zei eens: “Het enige evangelie dat de mensen vandaag nog lezen is het leven van de christenen.”
Als wij de levensvervulling die we vinden in ons geloof uitstralen, dan is dat de beste manier van verkondigen die er is. Dan maken wij de mensen terug nieuwsgierig naar ons geloof. Maar dan moeten wij zelf eerst tot meer verdieping komen van ons geloof.
Misschien moeten wij voorlopig wat minder proberen anderen te bekeren.
En eerst wat meer werken aan onszelf.
Laten wij er iets aan doen!

Zondag 8 maart 2020, 2de zondag van de veertigdagentijd (jaar A)

U weet ongetwijfeld dat het Vaticaan strikte regels heeft uitgevaardigd i.v.m. de strijd tegen het coronavirus. Die orders worden onmiddellijk doorgegeven door de bisschoppen en je kan er zeker van zijn dat ze worden nageleefd tot in de meest afgelegen kerkjes van Amazonië, Oost-Timor en Papoea-Nieuw Guinea.
Soms heeft de strakheid van een organisatie als de Katholieke Kerk ook zo zijn voordelen. Waarover gaat het?
Er treden per direct een aantal, uiteraard tijdelijke, maar zeer strikte bepalingen in voege.
Geen wijwater meer om je te bekruisen bij het binnenkomen van de kerk.
Geen communie meer op de tong. Beperking van het aantal mensen die de communie uitdelen en in achtneming van strikte hygiënische regels.
Bij de vredeswens worden gelovigen verzocht zich te beperken tot een vriendelijk knikje. Geen handen schudden meer. En ook niet kussen.
Zelfs je eigen vrouw mag je niet kussen. En ook niet die van iemand anders.
Maar dat mocht vroeger ook al niet.
We gaan ons daar ook strikt aan houden. We mogen zeker niet paniekerig gaan doen. Maar het gaat hier toch om een ernstige zaak.
En de maatregelen die Rome neemt zijn verantwoord en weloverwogen.
Ik zou daar toch graag enkele bedenkingen bij leggen.

Beïnvloeding
Ik denk niet dat het veel problemen zal geven om de handelingen en gebaren die nu worden opgeschort later opnieuw in te voeren. Dat zal het probleem niet zijn.
Maar waar wij ons meer zorgen kunnen over maken, is de mogelijkheid dat heel de heisa rond dat virus bijna onmerkbaar onze kijk op de mensen om ons heen gaat beïnvloeden.
Als wij inderdaad overal vermijden om handen te schudden—en gedurende de periode dat het virus actief is, is dat zeker aangewezen—dan is het gevaar niet denkbeeldig dat wij ons ook daarna meer gereserveerd zullen opstellen t.a.v. buren en collega’s. Zelfs tegenover familieleden en vrienden.
Want terwijl wij deze dagen ons gelleke en ons fleske met ontsmettingsalcohol overal meezeulen zijn we ook stilletjes, zij het ongewild, bezig “de ander” anders te bekijken.

Heimelijk
Die mag mij dan al sympathiek zijn, hij of zij is toch ook een mogelijke bron van infecties. Het klinkt misschien overdreven.
Maar we moeten hier toch alert zijn. Het gaat hier om psychologische processen die wij vaak niet onder controle hebben.
Over beelden die zich vormen en vastzetten buiten onze wil om. Wij moeten daar alert voor zijn.
Wij waren de laatste jaren eindelijk wat losgekomen van de traditionele Hagelandse stugheid. Wij zijn na eeuwen van serieus en stoer zijn eindelijk wat meer zuiders en joyeuzer geworden in onze omgang met elkaar.
Wij mogen dat niet zomaar terug opgeven.
Wij komen van ver. Positieve emoties van warmte en genegenheid werden vroeger zelden of nooit getoond. Negatieve emoties wel.
Kwaad zijn en schreeuwen en vloeken, iedere Vlaamse streekroman staat er vol van. Maar liefde tonen en warmte, dat deed je beter niet in het publiek.
En al helemaal niet als man.
Als christenen gaan wij er echter van uit dat God Liefde is.
En van daaruit kan onze voornaamste betrachting in de relaties tussen mensen alleen maar zijn: het bevorderen van vriendschap, genegenheid en samenwerking.

Alert
Wij kunnen niet genoeg op onze hoede zijn voor het gevaar van een mentaliteit die zich geruisloos zou kunnen gaan nestelen in onze geest.
Wij moeten dat niet onderschatten.
Wij dachten dat we alles al gehad hadden wat betreft het wantrouwen van anderen. Wij hebben in onze lange menselijke geschiedenis al misprijzen en afkeer gekend t.a.v. mensen met een andere nationaliteit, een ander geloof, een andere huidskleur, een andere geaardheid, een ander voorkomen.
En dat is al erg genoeg.
Maar kunt u zich voorstellen in wat voor een wereld wij terechtkomen als je iedereen, elke andere mens, gaat zien als een bedreiging? Als elke andere mens gezien wordt als iemand die je kan besmetten, als iemand die je gezondheid in de vernieling kan draaien.

Herstellen
Voor het samenleven van mensen zou die mentaliteit een even dodelijk virus zijn als welke coronabesmetting ook.
Het beste dat wij kunnen doen is nu strikt de richtlijnen van de overheid volgen.
Maar eens dat het gevaar geweken is, moeten wij onmiddellijk het verloren terrein terugnemen.
Wij zijn hier om elkaar lief te hebben. Niet om schrik te hebben van elkaar.